Koen de Vries: 30 jaar kunst in leegstaand vastgoed

Koen de Vries (59) ontwerpt zijn kunst al jaren in leegstaande panden. Zijn ‘kunstroute’ leidde hem van locatie naar locatie, telkens op zoek naar de ideale werkruimte.

Hoe zou jij jezelf als kunstenaar beschrijven?

“Ik maak al 30 jaar kunst. Het is inmiddels een heel oeuvre geworden,” vertelt Koen. “Mijn werk bestaat uit driedimensionale portretbustes die beweging suggereren. De structuur is ruw en de personages lijken nog op zoek naar hun vorm. Dat zoekproces fascineert me: hoe beweging in kunst gevangen kan worden.”

Koen ziet zijn werk als een venster op de mensheid. “Elke tijd ontdekt de mensheid nieuwe dingen. Ik werk zonder vooropgezet plan en laat me verrassen door wat ontstaat. Het voelt altijd alsof het object zomaar is verschenen.”

Van leegstand naar levendige kunst

“Ik woon in Leiden, maar kom oorspronkelijk uit Edam. In Kampen heb ik de kunstacademie gedaan. Vroeger was er amper ruimte voor ateliers. Maar gelukkig is er nu een landelijk atelierbeleid. Het is mooi dat we 63 ateliers in Leiden hebben kunnen krijgen. Door de jaren heen zijn er door tijdelijke verhuur en antikraak ook meer mogelijkheden voor kunstenaars ontstaan.”

Koen heeft verschillende tijdelijke werkruimtes gehad. “Vijf jaar lang had ik een atelier op vliegveld Valkenburg, maar dat was uiteindelijk te ver weg. Daarna werkte ik vijf jaar op een industrieterrein in Zoeterwoude, en later verhuisde ik naar de Kaasmarktschool in Leiden. Dit was ideaal: op loopafstand van mijn huis. Het verplaatsen van al mijn beelden was een flinke klus. Maar zo zie je maar, ik heb bijna mijn hele kunstenaarsbestaan in antikraak ateliers gewerkt, zo kan vastgoed goed ingezet worden.”

Zijn er meer culturele broedplaatsen nodig?

“Een broedplaats laat creativiteit bruisen en zorgt voor nieuwe inzichten. Gelukkig biedt de Kaasmarktschool een plek waar kunstenaars samenkomen. Hopelijk komen er meer van dit soort locaties. Leegstaand vastgoed kan zoveel moois voortbrengen, al is het maar voor een paar jaar. Dat is een aanwinst voor een stad.”

Toch hoopt Koen op een vaste plek: “De Kaasmarktschool wordt gerenoveerd, dus mijn atelier hier sluit. De Kaasmarktschool wordt gerenoveerd, dus mijn atelier hier sluit. Ik heb te veel kunst, en ook zware kunst, om thuis op te slaan of om makkelijk te verplaatsen. Maar vastgoedprijzen zijn zo hoog, dat het een uitdaging wordt om een eigen atelier te kopen.”

Advies voor startende creatieve ondernemers

“Gezien de vastgoedprijzen in Nederland? Emigreer,” zegt Koen met een knipoog. “Bouw ergens anders iets op om je te ontwikkelen. Een plek waar je succesvol kunt mislukken en toch weer verder kunt. Hier is dat lastig: een atelier vinden is moeilijk en je wilt niet al je geld kwijt zijn aan huur. Kunst maken kost ook geld.”

Daarnaast merkt Koen op dat ambachtelijke kunst zonder vast plan soms minder subsidie krijgt dan commercieel aantrekkelijke kunst. “Het ruwe creëren moet in een lege ruimte gebeuren, zonder de druk van geld. Of, lachend: je moet rijke ouders hebben. Dan is het makkelijker.”

Hoe ontstaan jouw concepten?

“Mijn kunst is een reactie op de kunstgeschiedenis en de mensheid. Portretkunst gaat eeuwen terug en werd vaak gebruikt om machtige mensen af te beelden. Ik leg de focus juist op de gewone mens. De gezichtsuitdrukking kan alles vertellen. Een kunstenaar kan laten zien wat er gebeurt, wat soms onzichtbaar blijft, maar daardoor beter begrepen wordt. Met beeldtaal lukt dat vaak beter dan met woorden.”

Waar kunnen we jouw werk zien?

“In april is mijn werk te zien bij galerie Boomberg in Rotterdam. Binnenkort volgt een tentoonstelling bij ARS Aemula in Leiden, waar ik ook lezingen geef. Daarnaast hoop ik dat ik een Nederlandse instelling vindt die, in samenwerking met een toegezegd Duits museum, een boek wil uitgeven over mijn kunst.”

Koen werkt ook aan een educatief project: “Ik ontwikkel een concept voor scholen om kunst en het leven met leerlingen te bespreken. Hier hoop ik binnenkort meer over te delen op koendevries.nl.”

Wat was je meest opwindende kunstproject?

“Mijn schaakstukken fascineren me nu het meest. Ze representeren allerlei personages uit de samenleving en roepen de vraag op: ‘Tot welke samenleving behoor jij?’ Ik heb een schaakspel met figuren als Thierry Bodin, Donald Trump, de First Lady en de bestormers van het Capitool. Schreeuwende mensen met opgestoken middelvingers naast brave vaders met geweren – allemaal bereid om voor hun vaderland te sterven.”

Daarnaast werkt hij aan een persoonlijk schaakspel: “Ik ben daar de centrale figuur zoals de koning, de koningin zingt naast me als een prima donna en we worden omringd door ‘YOLO’-pionnen. Kunnen pionnen alles worden aan de overkant? Of is dat een illusie, zoals die van de Amerikaanse droom?”

Wat is je grootste droom?

“Meer mooi werk maken en een goed atelier vinden. Een plek waar ik mijn nalatenschap kan achterlaten voor mijn dochter. Mijn ultieme droom? Exposeren in het Museum of Modern Art in New York. Het liefst met een fontein als de “dolce vita” Trevi fontein in Rome. En ik hoop dat over 100 jaar mijn werk mensen nog steeds inspireert.”

Ben jij als kunstenaar op zoek naar werkruimte?

Binnenkort krijgen wij meer ruimtes in Leiden. Schrijf je gratis bij ons in!
Meer weten over kunst creëren? Lees ook het verhaal van Jaap over kunstenaarsbroedplaatsen.